vlag Oekraïne (letterlijk: “grensland”, Oekraïens: Україна) is een land in Oost-Europa dat in het zuiden grenst aan de Zwarte Zee, in het oosten aan Rusland, in het noorden aan Wit-Rusland en in het westen aan Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Moldavië.
Oekraïne is het op één na grootste land van Europa. De hoofdstad is Kiev (Kyiv).

Ten noorden van Kiev ligt Tsjernobyl waar zich in 1986 een nucleaire ramp voltrok. Drie grote rivieren doorkruisen het land: de Dnjepr (Dnipro), de Dnjestr (Dnister) en de Donets.

In 1992 bereikte de Oekraïense bevolking voorlopig haar grootste omvang met meer dan 52 miljoen inwoners. Sindsdien is de omvang van de bevolking sterk gedaald. In maart 2000 werd de bevolking op 49,7 miljoen geschat. De voornaamste oorzaak hiervoor is de economische recessie waar het land zich sinds de onafhankelijkheid in bevindt.Door de verslechterde gezondheidszorg, slechte voeding en de dalende levensstandaard is de kindersterfte toegenomen en is de levensverwachting van de Oekraïner  gedaald.

De levensverwachting in 1999 was 62 jaar voor mannen en 73 jaar voor vrouwen.
Tussen 1991 en 1993 was er nog een netto immigratie uit andere voormalige Sovjetrepublieken. Gedurende deze periode immigreerden naar Oekraïne onder andere zo’n 250.000 Krimtartaren, die tijdens de Tweede Wereldoorlog verbannen waren naar Centraal-Azië. Na 1995 heeft deze trend zich echter omgebogen tot een netto emigratie, voornamelijk naar de Verenigde Staten, Canada en Israël. Vanaf 1970 zijn veel jongeren van het platteland naar de steden getrokken. Als gevolg hiervan is de bevolking van het platteland met 20 procent afgenomen. Een kleine 70 procent van de bevolking woont momenteel in de stedelijke agglomeraties en de overige 30 procent op het platteland. 

Religie:
Oekraïns Orthodox—Moskou Patriarch, Oekraïns Orthodox—Kiev Patriarch, Oekraïns Orthodox, Oekraïns Katoliek, Protestants, Joods

Geschiedenis

In de 9e-13e eeuw was in gedeelten van het huidige Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland het Kievse Rijk gevestigd, opgericht door de Varjagen uit Scandinavië, die onder andere handel dreven op Constantinopel. In 988 werd het Byzantijnse christendom geïntroduceerd bij de bekering van Vladimir de Heilige, de toenmalige vorst van het Kiëvse Rijk. Het Rijk van Kiev (ook vaak Rus’ genoemd) raakte langzamerhand versnipperd over verschillende vorstendommen en het Oekraïense grondgebied viel in 1240 ten prooi aan invallen van Mongolen. In de 13e-14e eeuw wist Litouwen steeds meer voormalige Russische vorstendommen ten westen van de Dnjepr onder zijn gezag te verenigen. In 1362 werd ook Kiev ingenomen. Litouwen fuseerde in 1569 met Polen. De gebieden ten oosten van de Dnjepr werden in 1686 onderdeel van Rusland, en wer­den geleidelijk gerussificeerd. Die ten westen van de Dnjepr bleven Pools, kwamen in 1795 onder Habsburg, en ondergingen een westerse invloed. In deze periode werden de grondslagen gelegd voor de nu nog bestaande verschillen tussen het westen en het oosten. Na de Oktoberrevolutie volgden tijdens de Russische Burgeroorlog verschillende staten elkaar op in Oekraïne:

• Tsentralna Rada van de Oekraïense Volksrepubliek (17 maart 1917 – 19 april 1918);
• Eerste Oekraïense Sovjetregering (25 december 1917 – maart 1918);
• Hetmanat van de Oekraïense staat (19 april 1918 – 14 december 1918);
• Oekraïens Nationaal Congres van de West-Oekraïense Volksrepubliek (18 oktober 1918 – 22 januari 1919);
• Tweede Oekraïense Sovjetregering (20 november 1918 – augustus 1919);
• Direktoraat van de Oekraïense Volksrepubliek (14 november 1918 – 1920);
• Derde Oekraïense Sovjetregering (21 december 1919 – 1991).

In 1922 werd de Oekraïense SSR onderdeel van de Sovjet-Unie. Tijdens het bewind van Stalin onderging het oostelijke deel van Oekraïne een krachtige industriële ontwikkeling.

De gedwongen collectivisering van landbouwbedrijven leidde evenwel tot de holodomor-hongersnood van 1932-33 waardoor een vijfde deel van de boerenbevolking (5 tot 10 miljoen mensen) het leven lieten. In 1939 kwam ook het westelijk deel van Oekraïne onder Sovjetbewind. In 1941 vielen de Duitsers de Sovjet-Unie binnen. Zij gingen daarbij over tot grootschalige jodenvervolgingen en het ronselen van ‘Ostarbeiter’. Oekraïne verloor toen een zesde deel van de bevolking. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de Oekraïne zich tot een van de belangrijkste en meest welvarende Socialistische Sovjetrepublieken (SSR’s) van de Sovjet-Unie. In 1954, tijdens het bewind van Chroesjtsjov, werd het schiereiland de Krim overgeheveld van Rusland naar Oekraïne. Na de staatsgreep in Moskou riep het Oekraïense parlement op 24 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. Het land heet sinds de onafhankelijkheid ‘Oekraïne’ zonder het lidwoord ‘de’.

 Bestuurlijke indeling

Oekraïne is onderverdeeld in 24 oblasten, een autonome republiek en twee steden met een bijzondere status.

Oblasten:

Charkov Cherson Chmelnytskyj Dnjepropetrovsk Donetsk Ivano-Frankivsk

Kiev (oblast) Kirovohrad Lviv Loehansk Mykolajiv Odessa

Poltava Rivne Soemy Ternopil Transkarpatië Tsjerkasy

Tsjernihiv Tsjernivtsi Vinnytsja Volhynië Zaporizja Zjytomyr

Geografie      

Kaart van Oekraïne

Oekraïne ligt in het zuidwesten van de voormalige Sovjet-Unie. In het westen en zuidwesten grenst het aan Polen (428 kilometer), Slowakije (90 kilometer), Hongarije (103 kilometer) en Roemenië (362 kilometer); in het zuiden aan Moldavië (939 kilometer) en een gedeelte aan Roemenië (169 kilometer); in het noorden aan Wit-Rusland (891 kilometer) en in het oosten en noordoosten aan Rusland (1576 kilometer). De zuidgrens wordt bepaald door de Zwarte Zee en de Zee van Azov. De kustlijn is 2782 kilometer lang. De langste rivier is de Dnjepr. De oppervlakte van Oekraïne bedraagt 603.700 km², 3 procent van de voormalige Sovjet-Unie en ongeveer 14,4 keer de oppervlakte van Nederland. Daarmee is het na Rusland en Kazachstan de grootste republiek uit de voormalige Sovjet-Unie.

Het landschap bestaat grotendeels uit vlak terrein met de vruchtbare Pontische steppe in het zuiden en uit verschillende plateaus. De belangrijkste daarvan is het Donets(Donbass)plateau in het uiterste oosten van het land. De enige bergen vindt men in het zuiden op het Krimschiereiland (met toppen tot 1545 meter hoogte) en in het westen (Karpaten: 2061 meter). De kust van de Zwarte Zee bestaat uit vele baaien en riviermondingen, terwijl de kust langs de Krim juist rotsachtig is.

De kust aan de Zee van Azov is net als die aan de Zwarte Zee vooral laag, met hier en daar zandplaten. In Oekraïne heerst een gematigd landklimaat met gemiddelde temperaturen in de winter van -7 à -8 graden Celsius in het noordoosten en 2 tot -4 graden Celsius aan de zuidkust van het Krimschiereiland. In de zomer schommelt de gemiddelde temperatuur rond 18 graden Celsius in het noordwesten en 24 graden Celsius in het zuidoosten (subtropisch). De zomers zijn daarmee in het algemeen warm en de winters niet te koud.

Steden

67% van de bevolking leeft in steden, de overige 33% op het platteland. De grootste van de 454 steden in Oekraïne zijn:

• Kiev (Kyjiv) (2,6 miljoen inwoners)
• Charkov (1,5 miljoen inwoners)
• Dnjepropetrovsk (1,1 miljoen inwoners)
• Odessa (1 miljoen)
• Donetsk (1 miljoen)
• Zaporizja (0,8 miljoen)
• Lviv (0,7 miljoen)

Cultuur

Taal

De officiële taal van Oekraïne is Oekraïens. Van de bevolking spreekt 78% Oekraïens, maar veel mensen spreken ook Russisch. Tijdens de overheersing door de Sovjet-Unie werd de kennis van het Oekraïens niet aangemoedigd, maar na de onafhankelijkheid bloeide de taal weer op. Toch is de taal in dit voorheen sterk gerussificeerde land nog steeds een zeer gevoelig punt, met name door de aanwezigheid van de vele etnische minderheden, van wie de 15 miljoen Russen uiteraard de belangrijkste zijn. Veel Oekraïners spreken ook beter Russisch dan Oekraïens, omdat het Russisch lange tijd als enige taal op school geleerd werd. Het Oekraïens maakt gebruik van het cyrillische schrift.

Religie

De voornaamste kerk is de orthodoxe Kerk, die al sinds 988 de heersende religie in Oekraïne is. In dat jaar nam vorst Vladimir de Grote het orthodoxe geloof aan. De West-Oekraïense Geünieerde Kerk behoorde tot 1946 tot de Rooms-Katholieke Kerk, maar ging in dat jaar op last van de Sovjetautoriteiten over tot de Orthodoxe Kerk. Daarnaast bleef een met Rome geünieerde kerk bestaan, de semi-orthodoxe Grieks-katholieke kerk, die 5,4 miljoen leden heeft, waarvan 4 miljoen in Oekraïne.

Buiten Oekraïne heeft deze Kerk ongeveer een miljoen leden, voornamelijk in Noord- en Zuid-Amerika en in West-Europa. Zij erkennen de leer en het gezag van de paus, maar wel uitdrukkelijk volgens de orthodoxe liturgie. In 1991 bezocht paus Johannes Paulus II Oekraïne. Joden vormen in Oekraïne met 500.000 leden een minderheid, maar die is cultureel en religieus nog zeer actief. De islam maakt al eeuwen deel uit van het religieuze leven in Oekraïne. De meeste moslims zijn Krim-Tataren, die in 1944 door dictator Stalin naar Centraal-Azië gedeporteerd werden. Sinds eind jaren tachtig keerden ze weer uit ballingschap terug naar de Krim, waar ze regelmatig botsen met Oekraïense en Russische christenen.

Politiek

Staatsinrichting

Oekraïne riep op 24 augustus 1991 zijn onafhankelijkheid uit, toen in de Sovjet-Unie een staatsgreep van conservatieve krachten was mislukt. De bevolking sprak zich op 1 december per referendum uit voor onafhankelijkheid. Enkele weken later hield de Sovjet-Unie op te bestaan. Thans is Oekraïne lid van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (het GOS).

Diverse staatkundige gegevens:

• staatshoofd: President
• regeringsleider: Premier
• parlement: Verchovna Rada. De 450 parlementsleden dienen een termijn van vier jaar.
• Nationaal motto: “Volja, Zlahoda, Dobro”, (Oekraïens: Wilskracht, Eendracht, Tevredenheid)

Parlementsverkiezingen

• Oekraïne kent algemeen stemrecht sinds 1919.
• De kiesleeftijd is 18 jaar.
• In Oekraïne geldt een kiesdrempel van ten minste 3% van de stemmen om verkozen te worden als partij of lijstcombinatie.
• Het aantal politieke partijen wijzigt regelmatig. Voor een laatste stand van zaken raadpleegt u best de pagina’s betreffende de verkiezingen.